“Wat leu mött zo nöadig noar ’t boetnlaand,
Mer ze wett nich woar Stokkum lig”
.jpg)
Noaberschap in Stokkum
In Twente houdt men niet alleen van ”’n kört gebed en nen
langen metworst” maar ook van “nen Roomsen borrel” (volle glazen, voor het
eerste slokje moet je knielen, vandaar dat woordje Rooms).
Een ander typisch Twents verschijnsel is de ‘noaberschap’,
dit is de sociale verplichting om in een kleine gemeenschap de ‘noabers’ of
buren bij te staan in raad en daad.
‘Noaberschop’ zijn de gezamenlijke ‘noabers’ (buren) in een
kleine sociale, meestal agrarische gemeenschap; binnen deze gemeenschap kent
men de ‘noaberplicht’.
Het is een vorm van burenhulp, die vooral vroeger
onontbeerlijk was voor dorpen zonder goede sociale voorzieningen. De ‘noabers’
moeten door ‘nieuwkomers’ worden uitgenodigd, want ook voor hun geldt de
‘noaberplicht’. Het verwaarlozen van de ‘noaberplicht’ wordt ernstig opgevat.
.jpg)
Daarnaast heb je ook nog de ‘noaste noaber’ of meest nabije
buur deze heeft een nog sterkere ‘noaberplicht’ (bij vakantie, ziekte, geboorte
en overlijden).
Deze buur verzorgt jouw planten, post en soms zelfs je
huisdieren als je op vakantie bent. Ook ondersteunt hij of zij in kleine zaken
bij ziekte en bij overlijden en verzorgt of regelt hij uit naam van alle ‘noabers’ een fruitmand, rouwkrans, huwelijksboog
etc.
Vanouds was het een heel ruime en intensieve vorm van
burenhulp, die onontbeerlijk was voor de bewoners van boerderijen en in dorpen
die niet kunnen rekenen op goede openbare voorzieningen. Het is vooral een begrip
dat bekend is in de Achterhoek, Twente, maar ook in het westen van Duitsland (Grafschaft
Bentheim).
Vanouds is het gewoonte dat ingeval van overlijden de
verwanten van de overledene de ‘noaste noaber’ op de hoogte stellen van het
overlijden. De ‘noaste noaber’ heeft dan tot taak om de overige ‘noabers’
officieel op de hoogte te stellen van het overlijden. Tot de ‘noaberplicht’ van
de gezamenlijke ‘noabers behoort vervolgens het verzorgen van rouwkaarten en
dergelijke en het dragen van de kist. Ook was het gebruikelijk dat de ‘noabers’
bij overlijden de luiken van het huis van de overledene half dicht deden. Wie
van de ‘noabers’ rouwkaarten moest bezorgen werd vaak bepaald aan de hand van
het trekken van briefjes. In vroeger tijden kon dit bezorgen van rouwkaarten
(met de fiets of te paard) een hele opgaaf zijn als bijvoorbeeld veraf
woonachtige familieleden van het overlijden op de hoogte gebracht moesten
worden. Het dragen van de kist gebeurt vaak nog steeds door de ‘noabers’. De
overige verplichtingen bij overlijden zijn vervallen. Soms wordt nog wel een
symbolisch bedrag van enkele euro's per ‘noaber’ bijgedragen in de kosten van
de uitvaart.
Trouwkaarten werden vroeger ook vaak door de ‘noabers’
bezorgd. ‘Noabers’ die de trouwkaarten langs brachten hadden vaak een hoed op
met een roos. Vaak ging het uitnodigen gepaard met een gedicht aan de
genodigden. Al met al was het een vrolijke boel, vaak ook omdat de bezorgers
wat (veel) alcoholische drank op hadden.
Na een geboorte verleenden vrouwen onder de ‘noabers vaak kraamhulp.
Door moderne ontwikkelingen zoals de afname van het aantal agrariërs, de toenemende bedrijfsmechanisatie, de mogelijkheid van bedrijfshulp, de mogelijkheid om zich tegen de kosten van een uitvaart te verzekeren enzovoort neemt de praktische betekenis van de ‘noaberschap’ en van de ‘noaberplicht’ af. De regels met betrekking tot de rechten en verplichtingen met betrekking tot de ‘noaberschap’ raken daardoor in vergetelheid. Het opzeggen van de ‘noaberschap’ zonder goede reden of het niet nakomen van ‘noaberplichten’, voor zover die nog bestaan, worden echter binnen de ‘noaberschap’ nog steeds als een bijzonder ernstige zaak opgevat.
Stokkum, een gehucht met stokoude boerderijen ligt in de gemeente Markelo en hier is de ‘noaberschap’ nog sterk ontwikkeld. Theehuis en pension De Hoestinkhof is gelegen in het mooie Stokkum (Hof van Twente); hier is een prachtige wandeling door het mooie Stokkum verkrijgbaar; ook kan men deze tour maken met de auto of fiets!
“Wat baat et oe het hele leven zeunig te ween
um wat te
hem’n
veur de tied da’j niks neudig bint!”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten